هویه و لحیم کاری

یکی از وسایل پرکاربرد در ساخت انواع پروژه ها از جمله پروژه های الکترونیکی هویه می باشد. هویه یک ابزار دستی می باشد و وظیفه اصلی آن لحیم کاری می باشد. هویه به قلع حرارت می دهد تا ذوب شده و بین دو قطعه ای که قرار است به هم لحیم شوند جاری گردد.

هویه ها از یک سر فلزی و یک دسته عایق تشکیل می شوند که وظیفه سر فلزی، تولید حرارت جهت ذوب کردن قلع می باشد. در هویه ها حرارت معمولاً از جریان الکتریسیته تولید می شود.

جریان الکتریسیته برق یا باطری از موادی عبور می کند که به عبور جریان الکتریسیته مقاومت دارند و این مقاومت باعث تولید حرارت می گردد. این هویه ها به هویه های الکتریکی یا برقی معروف می باشند.

منبع دیگر حرارت برای هویه ها گاز می باشد. سوختن گاز مناسب در هویه می تواند حرارت نوک هویه را تامین نماید. گاز مورد نیاز هویه نیز می تواند از کپسول یا لوله گاز تامین گردد. به این نوع هویه ها، هویه های گازی گفته می شود.

رایج ترین نوع هویه، هویه الکتریکی می باشد که شما نیز حتماً تا به حال با آن سر و کار داشته اید. هویه های الکتریکی نیز خود انواع و توان های متفاوتی دارند.

یکی از رایج ترین انواع هویه های الکتریکی هویه های قلمی می باشند. این هویه ها به شکل زیر می باشند و در توان های مختلفی (حدود 15 الی 60 وات) موجود می باشند.

این هویه ها برای لحیم کاری قطعات ظریف الکترونیکی بسیار مناسب می باشند. توان هویه قلمی نیز باید با توجه به نوع سیم لحیم و مدار مربوطه انتخاب گردد. البته برخی از این هویه ها قابلیت تنظیم توان و دما را دارند.

این هویه ها را در زمان استفاده باید در پایه مخصوص قرار دارد تا به میز کار آسیب نرسانند. یک نمونه پایه این هویه ها را در شکل زیر مشاهده می کنید:

نوک این هویه ها پس از مدتی کار کردن کثیف می شود و جرم می گیرد و لذا میزان انتقال حرارت آن کاهش یافته و کار آیی آن پایین می آید. در این حالت باید نوک هویه را توسط اسفنج نسور و یا سیم ظرف شویی تمیز نمود تا مجدداً براق گردد. البته سر این هویه ها قابل تعویض نیز می باشند.

نوع دیگر هویه های الکتریکی، هویه های تفنگی می باشند. این هویه ها توان بالاتری نسبت به هویه های قلمی دارند (حدود 100 وات و بیشتر)، نوک آن ها پهن تر می باشد و برای لحیم کاری پایه ها و قطعات درشت تر به کار می روند. ظاهر این هویه ها به شکل زیر می باشد.

طریقه ی لحیم کاری
برای انجام لحیم کاری ابتدا نوک هویه را که در اثر کارکردن کثیف شده است با برس سیمی یا سمباده ی نرم تمیز کنید. سپس هویه را به برق وصل کنید تا گرم شود. بعد از این که نوک هویه به درجه حرارت ذوب لحیم رسیدمقداری لحیم روی آن قرار دهیدتا نوک هویه آغشته به یک لایه ی نازک لحیم شود. این عمل از اکسید شدن نوک هویه جلوگیری می کند. برای انجام عمل لحیم کاری نکات زیر را رعایت کنید.
1- از هویه ای با وات مناسب استفاده کنید. در الکترونیک هویه های 10 تا 40 وات و برای اتصالات فلزی هویه های 100 تا 150وات مناسب اند.
2- نقاطی را که می خواهید لحیم کاری کنید با سمباده ی نرم یا پارچه ی زبر تمیز کنید زیرا عمل لحیم کاری روی فلزات کثیف و اکسیده انجام نمی گیرد.
3- نوک هویه را کاملا تمیز کنید.
4- سیم ها وقطعاتی را که می خواهید به یکدیگر متصل کنید به طور جداگانه حرارت دهید و صبر کنید تا درجه ی حرارت محل اتصال افزایش یابد سپس سیم لحیم را روی اتصال گرم شده قرار دهید تا ذوب شود و بتواند محل تقاطع دو سیم یا محل اتصال آن قطعات را کاملا بپوشاند.
حرکت دادن اتصال قبل از سرد شدن و نیز کثیف بودن محل اتصال سبب ایجاد لحیم سرد می شود. همچنین بیش از حد گرم شدن، محل اتصال سطح دو فلز را اکسید می کند. و سبب تولید یک لایه ی اکسید بین دو فلز می شود. بروز این حالت در لحیم کاری را نیز لحیم سرد گویند. اگر هویه به طور مناسب به محل اتصال تماس داده نشود نیز لحیم سرد ایجاد می شود. به هر حال مهم ترین عامل ایجاد لحیم سرد کافی نبودن گرما در محل اتصال و در هنگام لحیم کاری است.
6- در لحیم کاری قطعات الکترونیکی مانند دیود، ترانزیستور، و IC به علت آسیب پذیر بودن آنها در برابر حرارت باید توجه داشت که حرارت در خلال لحیم کاری دقیقا تنظیم شود و همچنین باید در هنگام لحیم کاری پایه ی این قطعات با پنس یا دم باریک یا هر وسیله ی فلزی دیگر که سبب انتشار حرارت می شود نگه داشته شود.
7- یک اتصال لحیم کاری شده ی خوب علاوه بر دارا بودن استقامت مکانیکی باید دارای سطحی براق و درخشان باشد.